Jaki jest zakres odpowiedzialności księgowych?

Obowiązki i odpowiedzialność księgowych związane z prowadzeniem rachunkowości dla określonych jednostek reguluje Ustawa o rachunkowości.

Odpowiedzialność i obowiązki wynikające z prowadzenia rachunkowości

Zgodnie z art. 4 ust. 3 wymienionej wyżej Ustawy rachunkowość jako taka obejmuje m.in. prowadzenie ksiąg rachunkowych na podstawie dowodów księgowych. W księgach tych należy chronologicznie i systematycznie rejestrować poszczególne zdarzenia. Oprócz tego rachunkowość obejmuje również wykonywanie sprawozdań finansowych, wycenę aktywów i pasywów, a także okresowe ustalanie ich rzeczywistego stanu (również poprzez inwentaryzację). Prowadzenie rachunkowości to również przechowywanie przewidzianej ustawowo dokumentacji oraz dowodów księgowych. Ponadto w pojęciu tym zawiera się też – występujący w przewidzianych ustawowo przypadkach – obowiązek badania, udostępniania, ogłaszania i składania we właściwym rejestrze sądowym sprawozdań finansowych.

Odpowiedzialność za przestrzeganie wymienionych obowiązków spoczywa na barkach kierownika jednostki – również w przypadku, gdy wykonuje je inna osoba. W sytuacji, gdy kierownictwo stanowi organ wieloosobowy bez wyraźnego wskazania osoby ponoszącej odpowiedzialność, spoczywa ona na wszystkich osobach wchodzących w skład organu.

Art. 77 Ustawy o rachunkowości przewiduje odpowiedzialność karną również dla osób zajmujących się rachunkowością usługowo. Może to nastąpić w sytuacji, gdy prowadzą one księgi rachunkowe niezgodnie z wykładnią Ustawy, umieszczają w nich niepotwierdzone dane lub też nie prowadzą ksiąg w ogóle. Podstawą odpowiedzialności karnej będzie tu również nieprawidłowe sporządzanie sprawozdań finansowych, zawieranie w nich nierzetelnych informacji lub też niesporządzanie ich.

Ponadto księgowy może zostać obciążony odpowiedzialnością, jeżeli dopuści się czynu zabronionego podczas wykonywania zleceń wobec klienta. Szczegółowy obszar tej odpowiedzialności musi jednak zostać sprecyzowany w zawartej pomiędzy nimi umowie. Na jej zakres wpływają również zaistniałe okoliczności.

Warto pamiętać, że także podatnik ponosi w tej sytuacji odpowiedzialność – m.in. za zobowiązania wynikające z podatku VAT. Przy tym wszystkim jednak może on na podstawie art. 471 Kodeksu cywilnego domagać się odszkodowania za szkody zaistniałe z powodu nieprawidłowego prowadzenia rachunkowości.